دواعی «الحذف»، فوائده، شروطه وأقسامه فی النحو والبلاغة

Authors

شمسی واقف زاده

abstract

الإیجاز علی ضربین: قصر وحذف. ولکلا الضربین منزلة عالیة من اللغة وأثر فی العربیة عظیم. أمّا الحذف یکون بالاستغناء عن شی‏ء من اللفظ إما جملة أو أقلّ‏ منها أو أکثر من جملة، ویکون ترک هذا المحذوف وطرحه أحمد من ذکره. یرتبط الحذف ارتباطًا وثیقًا بمعنی القول ودلالته وقدرته علی التأثیر. یشترک الحذف بین النحو والبلاغة وقد اهتمّ بها النحاة والبلاغیون من جوانب عدیدة منها: الفوائد والأسالیب والأدلة والشروط والأقسام. فنستنتج عن طریق معالجة الآراء المختلفه: - من دواعی الحذف الاختصار وتسهیل الحفظ وتقریب الفهم وضیق المقام وإخفاء الأمر علی غیر السامع والضجر والسآمة وتحصیل المعنی الکثیر باللفظ الیسیر. - یستحسن الحذف فی الاستعطاف وشکوی الحال والاعتذار والتعزیة. - لا یوجد فی النحو غالباً باباً مستقلاً للحذف مع استعمالاته الکثیرة کالمبتدأ والخبر وحذف المفعول والفاعل وغیرهم. - البلاغیون ینظرون إلی علّة الحذف والنکتة فیه ویدخلون فیه بالتفصیل ویدلون به جمال القرآن وآیاته. - یختلف الحذف عن الإضمار والاقتصار والاختصار اختلافاً. هذا ما یُذکر مَزیَّةً عامَّةً للحذف، ویبقی وراء کلِّ تعبیر سرٌّ خاصٌّ به قائم علی اختلاف المقامات والأحوال والأغراض.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دلالیة حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان مستندة إلی الآیات القرآنیة

یعتبر الحذف، بما فیه حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان، من الموضوعات الهامة فی علم النحو؛ حیث یری النحاة أن حذف النون فی المضارع المجزوم یحدث بسبب التخفیف أو کثرة الاستعمال. نری فی بعض الآیات لقرآن الکریم ـ و هو نموذج عال فی الفصاحة والبلاغة ـ أن نون المضارع المجزوم فی کان بعض الأحیان محذوفة وبعض الأحیان غیر محذوفة، فنحکم بأن هناک نکتة بلاغیة فی هذا الحذف ترتبط بمقتضی الحال، ویحدث الحذف علی أ...

full text

الأصل المصطلح وشبههء فی النحو العربی

مقالهء حاضر پژوهشی تحلیلی درگونه ای از اصطلاحات نحو عربی موسوم به "اصل " و"شبهه " می باشد. این اصطلاحات که بیشتر به صورت مستقل مورد استفاده قرار می گیرند از تفاوتها ووجوه مشترک فراوانی برخوردارند. نویسنده بر آن است با بررسی موارد کاربرد ومعانی لغوی اصطلاحات مذکور، علل وجایگاه استفاده آن را بیان نماید. از برجسته ترین این اصطلاحات می توان به "جمله وشبه جمله "، "ظرف وشبه ظرف " و"مضاف وشبه مضاف " ...

full text

ارجوزة بهمنیار فی الجمل تکملة لالفیة ابن مالک فی النحو

محمد جواد بهمنیار ارجوزه ای را در باره انواع جمله های عربی به عنوان " تکمله ای بر الفیه ابن مالک اندلسی " سروده است . این مقال با مقدمه ای درباره نقش دانشمندان و نویسندگان ایرانی تبار در زمینه ی تحقیق و تالیف علوم عربی در گذشته و حال آغاز می شود ، سپس خلاصه ای درباره زندگی علمی ابن مالک اندرسی ناظم الفیه ، و محمد جواد بهمنیار ناظم تکمله انواع الجمل را ارائه می کند . و سر انجام ابیات منظومه بهمن...

full text

شرح ألفیه الربیعی فی النحو

تُعدُ ألفیه ابن مالک من أهمِ المنظومات فی علم النحو ، ووُضِعَ علیها عدّه شروح من أهمِّها شرح ابن عقیل، وشرح الشاطبی، وشرح ابن الناظم الذی أعتمَدَ علیه العلّامه الربیعی فی نظم ألفیتِهِ، والربیعی من العلماء المُعاصرین فی إیران ولهُ عده منظومات فی المنطق، والعقائد، والبلاغه بالإضافه إلی ألفیتِهِ فی علم النحو والتی قمتُ بشرحها بعنوان رساله مُقدّمه فی مرحله الماجستیر، وتتمیّز هذه الألفیه عن باقی المنظومات بتعدُّد الأوزان ا...

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
اللغة العربیة و آدابها

Publisher: پردیس قم دانشگاه تهران

ISSN 1735-9767

volume 10

issue 4 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023